CÁCH TIẾP CẬN THÂN CHỦ TRỌNG TÂM CỦA CARL ROGER

CÁCH TIẾP CẬN THÂN CHỦ TRỌNG TÂM CỦA CARL ROGER

CN.Ngô Minh Duy dịch

(Dịch từ “Western Approach to Counseling in the Philippines”, IMELDA VIRGINIA G. LILLAR, De La Salle University Press, INC, Phaàn II, Chương 3, trang 65-72).

QUAN NIỆM VỀ CON NGƯỜI.
Cách tiếp cận theo hướng “Thân chủ - trọng tâm” trong tham vấn cho rằng con người là tích cực, luôn hướng về phía trước, cơ bản là tốt, có lý trí, thích nghi xã hội, có óc thực tế, hợp tác, có tính cách xây dựng và xứng đáng với sự tin cậy của người khác. Về cơ bản, con người thể hiện đầy đủ tiềm năng của mình. Ngoài ra, con người còn có năng lực nhận thức được những rắc rối từ sự thích nghi về tâm lý. Con người có khả năng và có khuynh hướng điều chỉnh từ trạng thái này sang một trạng thái tâm lý thích nghi khác. Vì thế, con người có khả năng hướng dẫn, điều hoà và điều chỉnh bản thân theo những cách lựa chọn của mình. Tuy nhiên cần phải có sự hướng dẫn trực tiếp thông qua những thao tác của nhà trị liệu (Roger, 1951)

NGUỒN GỐC CỦA NHỮNG KHÓ KHĂN
Sự đối lập giữa thực tế của bản thân và những ý nghĩ của bản thân, ý nghĩ và thực tế, bản thân và sự từng trải, nhận thức về bản thân và những nhận thức của người khác theo hướng không thích hợp. Quá trình cố gắng để đạt đến một hình ảnh lý tưởng là nguyên nhân đánh mất sự thật của vấn đề và mang lại những điều không hợp lý, làm cho con người không thực tế và không đúng với chính họ. Điều này dẫn đến thất bại trong việc nhận diện giá trị của bản thân (Roger, 1951).

MỤC TIÊU CỦA THAM VẤN
Những cá nhân này cần được giúp đỡ để có đầy đủ những chức năng, với sự thích nghi về mặt tâm lý tốt nhất để trưởng thành và vững vàng, không giấu giếm
những gì họ đã trải qua. Nói một cách khác, họ cần được
giúp đỡ để thể hiện một cách này đủ tiềm năng của bản thân hay cảm thấy rằng sự thật là họ có đầy đủ nhân tính thông qua việc yêu thích cuộc sống trong tất cảc các tương quan (Roger,1951).

VAI TRÒ CỦA THAM VẤN VIÊN
Tham vấn viên phải thừa nhận con người thân chủ, nhận biết được thế giới quan của thân chủ như chính thân chủ nhận thấy, nhận thức được thân chủ như chính thân chủ nhận thức về bản thân mình và phải hiểu thân chủ bằng sự đồng cảm (Roger, 1965). Tham vấn viên phải thừa nhận rằng thân chủ đến với những vấn đề cần được giải quyết và điều đó chứng tỏ họ mong đợi vấn đề của họ cần được giải quyết.

Hướng đến những mục tiêu trong tham vấn, tham vấn viên phải thực hiện mấy nhiệm vụ:
1. Tham vấn viên có mặt kịp thời và có khả năng giúp đỡ thân chủ.
2. Tập trung vào những gì xảy ra ở hiện tại (here and now) thông qua mối quan hệ trong tham vấn.
3. Tham vấn viên phải hiểu và thấu cảm với những gì xảy ra với thân chủ.
4. Rời bỏ những trách nhiệm ban đầu trong tiến trình tham vấn với thân chủ khi thân chủ đã có khả năng chuyển hướng về tình trạng ổn định tâm lý.
5. Tham vấn viên phải chủ động tạo ra những điều kiện thuận lợi và tạo ra những mối quan hệ, thân chủ được tự do thể hiện những gì muốn nói và tự do từ chối nếu không cảm thấy thoải mái. Thông qua đó, tham vấn viên có thể tìm hiểu những vấn đề mà thân chủ phủ nhận trong cuộc sống.
Roger xác nhận vai trò của tham vấn viên không phải là giải quyết vấn đề. Vai trò của tham vấn viên là tạo bầu không khí cho thân chủ, thông qua việc tìm hiểu tình trạng của thân chủ để thân chủ thấy rõ bản thân hơn. Từ đó, thaân chuû thấy rõ hơn cách giải quyết vấn đề.

NHỮNG KĨ NĂNG VÀ TÍNH CÁCH CỦA THAM VẤN VIÊN
Những tính cách cuûa tham vấn viên caàn coù vaø caàn được biểu lộ (Roger, 1961):
1. Kỹ năng lắng nghe.
2. Thành thật chấp nhận.
3. Quan tâm một cách tích cực vô điều kiện.
4. Thái độ không phán xét.
5. Không đòi hỏi thân chủ nhiệt tình tham gia.
6. Thấu cảm phù hợp.
7. Cụ thể
8. Vững vàng và xác thực.

HƯỚNG DẪN VÀ SỰ ĐÁP LẠI
1. Chấp nhận.
2. Trình bày lại vấn đề của thân chủ.
3. Làm rõ vấn đề.
4. Tóm tắt vấn đề.
5. Những hướng dẫn cơ bản.
6. Thấu cảm trong giao tiếp.
7. Phản chiếu những cảm xúc của thân chủ.
8. Lời diễn giải.
9. Thân chủ tự nhận diện vấn đề.
10. Đưa ra phản hồi.

* Tham vấn viên phải tránh những điều sau:
1. Cho lời khuyên.
2. Đánh giá
3. Bình phẩm
4. Phán xét.
5. Nghi ngờ/tìm kiếm sự thật.
6. Lên lớp/thuyết giảng.
7. Áp đặt những giá trị.

TẬP TRUNG VÀO NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH
Những cảm xúc và những nhận định chủ quan của thân chủ về thực tế, những điều liên quan đến ý nghĩ, thế giới quan, nhân sinh quan của họ. Thân chủ là người tập trung vào việc khám phá khả năng của chính họ, những cách họ va chạm thực tế. Những cảm giác ở hiện tại và nhận thức của thân chủ, xa hơn nữa là những cảm xúc và những việc được thân chủ chú ý.
NHỮNG KĨ THUẬT TRONG THAM VẤN
Tham vấn tiếp cận theo hướng “Thân chủ trọng tâm” không phải là một định hướng về mặt kĩ thuật, nó đề cập đến việc thiết lập mối quan hệ giữa thân chủ và tham vấn viên. Vì thế, nghĩ đến những kĩ thuật phải xem xét mối quan hệ giữa tham vấn viên và thân chủ. Sự thể hiện và sẵn sàng chấp nhận, sự tôn trọng và thấu hiểu sẽ giúp thân chủ biết được tham vấn viên đang cố gắng theo dõi tâm trạng của mình, điều này có liên quan đến tư duy, cảm xúc và việc tìm hiểu thân chủ. Thân chủ sẽ trải qua việc điều trị của tâm lý liệu pháp thông qua những mối quan hệ với người có thể giúp họ làm những việc mà họ không thể làm cho bản thân.Vấn đề trọng tâm là tạo điều kiện cần và đủ cho tiến trình trị liệu (Roger, 1965) bao gồm những yếu tố hợp thành mối quan hệ này:

1. Sự tiếp xúc của hai người - Thân chủ và nhà trị liệu.
2. Thân chủ đang trong tình trạng không vững vàng, sẽ dễ dàng bị tổn thương hay lo lắng.
3. Nhà trị liệu phải vững vàng trong mối quan hệ .
4. Nhà trị liệu phải quan tâm đến thân chủ một cách tích cực vô điều kiện.
5. Nhà trị liệu phải thấu hiểu những suy nghĩ bên trong của thân chủ.
6. Thân chủ nhận thấy nhà trị liệu có vài quan tâm tích cực vô điều kiện và sự thấu hiểu .

NHỮNG BƯỚC TRONG THAM VẤN
Sau đây là những bước chính trong tiến trình tham vấn. Rogers (1942) đã xác nhận rằng những bước chính trong tiến trình tham vấn không loại trừ lẫn nhau và cũng không nên làm chúng một cách cứng nhắc.
1. Thân chủ đến cần sự giúp đỡ. Đây là điều cần thiết cho thân chủ chấp nhận trách nhiệm của họ là đến vào những buổi tham vấn. Vì vậy, thân chủ phải có trách nhiệm với việc tiếp tục tiến trình tham vấn.
2. Vấn đề giúp đỡ được xác định. Thân chủ phải nhận thức rằng tham vấn viên không phải là những người trả lời câu hỏi nhưng trong quá trình tham vấn, tham vấn viên sẽ cung cấp những nơi mà thân chủ có thể đến để được giúp đỡ giải quyết vấn đề của mình.
3. Tham vấn viên khuyến khích thân chủ tự do thể hiện những cảm xúc về vấn đề của mình. Sự thân thiện và quan tâm của tham vấn viên làm cho thân chủ thấy rằng khuyến khích thể hiện sự chống đối và lo âu, những mối quan tâm và mặc cảm tội lỗi, sự mâu thuẩn trong tư tưởng, và thiếu quả quyết. Vấn đề giúp đỡ thân chủ diễn ra một cách tự nhiên để họ thấy rằng thời gian cho họ sử dụng như họ muốn.
4. Tham vấn viên chấp nhận, nhận diện và làm rõ những cảm xúc tiêu cực. Tham vấn viên cố gắng dùng lời và hành vi để đáp lại những cảm xúc cơ bản nội dung những hiểu biết về lời nói của thân chủ và tạo bầu không khí cho thân chủ có thể nhận ra sự tồn tại của những cảm xúc tiêu cực và chấp nhận chúng như một phần của mình thay vì lôi chúng ra khỏi những cái khác hay giấu chúng dưới những cơ chế tự vệ.
5. Nhượng bộ và thăm dò những thúc đẩy tích cực để tạo ra sự phát triển khi những cảm xúc tiêu cực của thân chủ đã được thể hiện khá đầy đủ. Những biểu lộ tiêu cực sâu kín và mãnh liệt của thân chủ sẽ được thể hiện với điều kiện là chúng được chấp nhận và được thừa nhận, chắc chắn hơn đó là những biểu lộ tích cực của tình yêu, những thúc đẩy của xã hội, chủ yếu là sự tôn trọng bản thân và mong muốn trưởng thành.
6. Tham vấn viên chấp nhận và thừa nhận việc thể hiện những cảm xúc tích cực trong những điều mà thân chủ đã chấp nhận và thừa nhận là những cảm xúc tiêu cực. Chấp nhận cả sự trưởng thành và không trưởng thành, sự gây hấn và những thái độ xã hội, các cảm giác tội lỗi và những thể hiện tích cực là những gì mang đến cho thân chủ cơ hội để hiểu bản thân mình hơn.
7. Tham vấn viên phải có những hướng dẫn sáng suốt để hiểu và chấp nhận vị thế của thân chủ, đây là một khía cạnh quan trọng trong toàn bộ tiến trình tham vấn. Điều này sẽ cho thấy những thay đổi cơ bản của thân chủ trong việc hướng đến những cấp độ mới của sự hoà nhập.
8. Một tiến trình làm rõ vấn đề để có thể ra những quyết định tích cực và qúa trình hành động được kết hợp chặt chẽ với việc hiểu thấu được bản chất bên trong vấn đề của thân chủ. Trong khoảng thời gian mà thân chủ dần hiểu ra vấn đề cùng với một chút thất vọng là làm thế nào điều chỉnh và tạo một vị thế cho bản thân, tham vấn viên cần giúp đỡ thân chủ phân tích những lựa chọn khác nhau, lựa chọn nào có thể làm được và nhận ra những cảm xúc sợ hãi, thiếu can đảm trong những lựa chọn đó. Chức năng của tham vấn viên không phải là thúc đẩy thân chủ hành động hay cho thân chủ lời khuyên.
9. Một thời gian ngắn nhưng những hành động tích cực đầy ý nghĩa được bắt đầu. Khi thân chủ hiểu được bản chất của vấn đề thì sau đó rất có khả năng thân chủ sẽ có những hành động đáng phục cùng với những suy nghĩ mới mẻ.
10. Khi thân chủ đã hiểu được bản chất của vấn đề và hành động để thay đổi nhưng vẫn còn sợ hãi thì cố gắng thực hiện những hành động tích cực. Những gì còn lại là môi trường cho sự phát triển xa hơn của thân chủ. Khi thân chủ đã can đảm hơn để thấy sâu hơn những hành động của họ, xa hơn nữa là việc hiểu bản chất của vấn đề làm cho thân chủ hiểu bản thân mình đầy đủ và chính xác hơn.
11. Tăng những hoạt động hoà nhập tích cực như những phần nổi bật của thân chủ. Thân chủ trực tiếp hành động để giảm sợ hãi trong những lựa chọn và tự tin hơn
12. Thân chủ cảm thấy giảm nhu cầu giúp đỡ và nhận ra rằng mối quan hệ tham vấn phải kết thúc. Tham vấn viên chấp nhận và thừa nhận quá trình thay đổi của thân chủ, giảm nhu cầu tiếp tục liên hệ với tham vấn viên.

NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA THÂN CHỦ TRONG QUÁ KHỨ
Những vấn đề của thân chủ trong quá khứ không cần thiết (Corey, 1977). Nó có thể cản trở việc thiết lập sự quan tâm tích cực vô điều kiện và thái độ không phán xét của tham vấn viên, nó hoàn toàn trái với mục tiêu tập trung vào hiện tại (here-and-now) của tham vấn.

Nguồn: nucuoitraitim