THẢM HOẠ VÀ NHỮNG ĐÁP ỨNG CỦA NGÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI

THẢM HOẠ VÀ NHỮNG ĐÁP ỨNG CỦA NGÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI

Trong những năm qua cũng như gần đây, thảm hoạ thiên nhiên cũng như thản học do lỗi của con người đã gây nhiều thiệt hại lớn tại các nước trên thế giới về người và của cải. Công tác cứu trợ đòi hỏi nhiều ngành. lực lượng tham gia: người dân, quân đội, y sĩ, nhà tâm lý…các tổ chức xã hội, các tổ chức quần chúng, tổ chức nhà nước và quốc tế. Nạn nhân gồm những người đã chết, bị thương còn những người sống sót là những trẻ em mồ côi, những người mất người thân, mất nhà cửa, ruộng đồng, tài sản…Ho bị chấn thương thể chất và chấn thương tinh thần. Trong tinh hình như vậy thì ngành công tác xã hội phải làm gì trong khi lý thuyết của ngành chưa nêu rõ trách nhiệm của mình trong bối cảnh như vậy.

Thảm hoạ gồm có hai loại: thiên nhiên và có sự can thiệp của con người
1. Thảm hoạ thiên nhiên : Bão, lốc, lũ lụt, sóng thần, động đất, hạn hán
2. Thảm hoạ có sự can thiệp của con người: Chiến tranh, hoả hoạn, cháy rừng, tai nạn công nghiệp, tàn phá môi trường, dịch bệnh truyền nhiễm…
Thảm hoạ đều đưa đến khủng hoảng về đời sống cá nhân, gia đình và cộng đồng. Chúng ta có một tiến trình được áp dụng trong mọi trường hợp cua ngành CTXH: Quan sát, thu thập thông tin, khảo sát thông tin để chọn hành động, hợp đồng làm việc, bắt đầu hành động, kết thúc và lượng giá hoạt động.
Chúng ta không xem những nạn nhân là những thân chủ mà là những người chịu ảnh hưởng của thảm hoạ. Chúng ta chú trọng đến những tổ chức dựa trên cộng đồng (community- based organisations – CBO’s) như những nhóm thanh niên địa phương, nhóm phụ nữ và những nhóm khác cộng tác với chúng ta. Với sự hỗ trợ thích hợp của các CBO này, họ đóng vai trò cứu trợ và công tác tái phục hồi, góp phần tăng năng lực cho người dân.

Những đóng góp chính yếu của CTXH trong hoàn cảnh thảm hoạ

Những giá trị của CTXH:
1. Tin tưởng vào quyền của người dân có giá trị và nhân phẩm (nền tảng của quyền của con người là được sống còn) có nghĩa là họ có quyền được giúp đỡ để phục hồi chức năng.
2. Tin tưởng vào sự tham gia của người dân vào những quyết định liên quan đến chính cuộc sống của họ bao gồm kế hoạch tái phục hồi của họ như là cá nhân, gia đình và cộng đồng, tái phục hồi trong bối cảnh của phát triển.
3. Tin tưởng vào khả năng tăng trưởng và thay đổi của họ bằng cách hỗ trợ những cố gắng của họ để lấy lại sự cân bằng và chức năng của họ theo quy mô của tính chất tái phục hồi đưa đến sự phát triển con người và xã hội của cá nhân, gia đình và xã hội.
4. Tin tưởng vào sự công bằng giúp chúng ta nhận diện được những ai là người dễ tổn thương nhất và giúp đỡ họ trong những thử thách khó khăn gây ra bởi khủng hoảng và bảo đảm sự công bằng.

Đó là những hướng dẫn hành động trong những trường hợp có thảm hoạ

Những kỹ năng CTXH trong thực hành

Tiến trình công việc bắt đầu từ những tiếp xúc ban đầu ở những cấp độ khác nhau, thu thập thông tin và đánh giá vấn đề để quyết định chọn một lãnh vực riêng biệt cho sự can thiệp của ngành CTXH.

Tiếp xúc ban đầu

Những tiếp xúc ban đầu được thưc hiện với những người bị thiệt hại, người có trách nhiệm trong cơ quan nhà nước, lãnh đạo địa phương, quân đội và các tổ chức phi chính phủ trong lãnh vực ma mình quan tâm. Trong công tác thu thập thông tin, chúng ta có thể thăm viếng mỗi gia đình, lên danh sách những người chết, trẻ mồ côi, những mất mác về tài sản, những loại chấn thương về thể chất và tâm thần và những khó khăn mà họ đang chịu đựng. Trong công tác này chúng ta có thể huy động các sinh viên, các tình nguyện viên, hội viên Chữ Thập Đỏ hoặc kết hợp với tổ chức xã hội phi chính phủ khác… cùng tham gia. Những dữ liệu thông tin của chúng ta có thể sẽ là cơ sở để các tồ chức quốc tế lên kế hoạch tài trợ.

Khảo sát thông tin để chọn lãnh vực hoạt động, hợp đồng công việc và khởi đầu công việc.

Công việc quan tâm dựa trên những thông tin thu thập được. Chẳng hạn như khảo sát thông tin có thể đưa đến quyết định thu thập dữ liệu thông qua cuộc điều tra mức độ thiệt hại được xem là nền tảng để chính quyền xây dựng chính sách phục hồi. Xây dựng một cơ chế phối hợp với các tổ chức phi chính phủ trong hoạt động là cần thiết. Khi chọn lãnh vực công tác phục hồi cho người dân bị thiêt hại, phương pháp mà ngành CTXH quan tâm sử dụng là trei63n khai các hoạt động thông qua các nhóm đại diện cộng đồng và các nhóm tình nguyện cùng tham gia lấy quyết định.

Nhận diện vấn đề cần giải quyết và xây dựng cơ chế những đáp ứng giải quyết vấn đề.

Chúng ta thấy có một số bước cần thiết trong các can thiệp của chúng ta sau đây:
1. Nhận diện vấn đề cần giải quyết và đáp ứng thích hợp.
Cộng đồng và nhóm hành động có thể tham gia vào công tác thu thập thông tin. Trong mọi trường hợp, thông tin luôn được chia sẻ với những người bị thiệt hại và các nhóm hành động. Các nhân viên xã hội thảo luận về tình hình và yêu cầu các lãnh đạo cộng đồng đưa ra phương hướng giải quyết vấn đề.
2. Chú trọng đến trẻ em
Chúng ta cần quan tâm đặc biệt đến những trẻ mất tích, trẻ cần chăm sóc y tế, trẻ cần sự hỗ trợ tình cảm và tài chính, cần thức ăn và nơi ở, trẻ mồ côi, cần quan tâm và theo dõi những nhu cầu khác của trẻ.
3. Chú trọng đến phụ nữ và những nhóm người dễ bị tổn thương.
Phụ nữ bị tổn thương nhiều nhất là khi mất con hoặc mất chồng. Vai trò của nhân viên xã hội là nhận diện những gia đình chỉ còn mẹ và con còn nhỏ.Những người vợ thường thất vọng không biết làm thế nào để lo cho cuộc sống khi đã mất chồng. Trong trường hợp phụ nữ mất tất cả các con của mình mà chồng còn sống thì những phụ nữ này có mối lo sợ là chồng mình sẽ lấy vợ khác để có con.
4. Cung cấp kiến thức chuyên môn cho những người khác và đảm nhận nhiều vai trò khác nhau.
Chúng ta tổ chức tập huấn theo phương pháp tham gia cho các cán bộ nhà nước tham gia cứu trợ và phục hồi, giúp họ biết cách khảo sát và thu thập ý kiến của người dân thông qua phương pháp khảo sát nhanh có sự tham gia (PRA). Nhân viên xã hội đóng nhiều vai trò: thông hoạt, phối hợp, giáo dục, thương lượng, cổ vũ. Bên cạnh chính quyền, nhân viên xã hội đóng vai trò chuyên gia, cố vấn và đôi khi biện hộ cho người dân.
5. Chú trọng đến lãnh vực phục hồi và phát triển.

Các vai trò của CTXH

1. Thông hoạt trong vai trò hỗ trợ hoặc phối hợp thông hoạt ở các nhóm người dân và hệ thống hành động.
2. Giáo dục viên cung cấp thông tin và hướng dẫn cứu trợ, phòng ngừa sự bùng phát các dịch bệnh.
3. Xúc tác trong cộng đồng bắng cách khuyến khích sự tham gia.
4. Thương lượng và trung gian với chính quyền khi giúp chính quyền quan tâm đến một vấn đề nào đó hoặc khi có mâu thuẫn giữa các nhóm trong cộng đồng.
5. Biện hộ cho các quyền của người dân, đặc biệt là ở các nhóm bị bỏ quên.
6. Trị liệu cho người dân bị chân thương về mặt tâm lý do thảm hoạ
7. Chuyên gia và cố vấn cho chính quyền và huy động sự tham gia của các doanh nghiệp vào công tác phục hồi.
8. Huy động các tài nguyên cần thiết

Tác động của sự can thiệp của ngành CTXH

Một khi tích cực tham gia vào các hoạt động cứu trợ và tái phục hồi sau khi thảm hoạ xảy ra, ngành CTXH đã nêu cao sự trách nhiệmn xã hội và ngành nghề của mình trước sự đòi hỏi của tình thế. Những hoạt động chuyên môn của mình có nhiều tác động: Tác động đến chính quyền trong việc xây dựng chính sách cứu trợ và tái phục hồi cho những nạn nhân thảm hoạ, các tổ chức xã hội phi chính phủ có cơ sở thông tin để đáp ứng nhu cầu khẩn cấp và thiết yếu cho các nạn nhân thảm hoạ, tác động đến cộng đồng địa phương ý thức được vấn đề làm chủ và quyết định được những vấn đề liên quan đến cuộc sống của chính mình để được ổn định và phát triển, tác động đến sinh viên tham gia có được nhiều kinh nghiệm thực hành cho nghề nghiệp và những kinh nghiệm này sẽ là những trường hợp điển cứu thú vị làm giàu cho lý thuyết của ngành CTXH thêm phong phú.
Hiện nay ngành CTXH cần khẩn trương phối hợp với chính quyền địa phương và các tổ chức phi chính phủ tổ chức những hoạt động nâng cao năng lực cho cộng đồng có nguy cơ xảy ra thảm hoạ, giúp họ biết cách phòng ngừa, ứng phó hiệu qua để giảm thương vong và thiệt hại khi xảy ra thảm hoạ. Công tác này là rất quan trọng khi Việt Nam là một trong 5 nước có nguy cơ nhiều nhất chịu thảm hoạ trước sự biến đổi khí hậu trong thời gian tới.

Nguyễn Ngọc Lâm