Các phương pháp áp dụng trong dự án nghiên cứu, đánh giá

Các phương pháp áp dụng trong dự án nghiên cứu, đánh giá

Ngày nay, khi việc áp dụng các phương pháp điều tra xã hội trong các dự án là điều cần thiết, nhóm cán bộ nghiên cứu thực địa đã sử dụng các phương pháp được áp dụng trong các nghiên cứu tham dự kết hợp giữa nghiên cứu định tính và định lượng trong hầu hết các dự án đánh giá các mảng xã hội, thể chế, đánh giá tiền khả thi,…

Nhiều công cụ điều tra đặc trưng như thảo luận nhóm tập chung, quan sát tham dự, phỏng vấn bán cấu trúc...sử dụng các phương pháp đánh giá nông thôn có sự tham gia của cộng đồng (PRA- Participatory Rural Appraisal); đánh giá nhanh nông thôn có sự tham gia của cộng đồng (RRA - Rapid Rural Appraisal); Phương pháp đánh giá có sự tham gia của cộng đồng (MPA- Methodology for Participatory Assessment); và phương pháp đánh giá sự thay đổi hành vi vệ sinh có sự tham gia của cộng đồng (PHAST- Participatory Hygiene and Sanitation Transformation) đang được áp dụng trong hầu hết các nghiên cứu mang tính tham dự do chúng tôi thực hiện.

Một vài nét về các phương pháp RRA,PRA, PHAST và MPA và những tương quan giữa chúng.

Phương pháp đánh giá nhanh nông thôn (RRA) một trong các phương pháp định tính được giới thiệu từ cuối thập niên 70. Khi đó, người ta sử dụng phương pháp này nhằm phát hiện thông tin môt cách nhanh chóng và chính xác cho những nhận định cũng như đánh giá chương trình phát triển nông thôn. Về khía cạnh xã hội học, các phương pháp RRA ngày càng phát triển nhằm gii quyết sự mâu thuẫn giữa một bên là nguồn tài chính thiếu hụt với một bên là sự cần thiết phi nhanh chóng đưa ra giải pháp cho các vấn đề lớn của xã hội.

Trong những năm gần đây, dựa trên các kinh nghiệm của các nước đang phát triển, RRA đã trở nên có tính tham dự hơn, dẫn đến việc xuất hiện một phương pháp mới là phương pháp đánh giá nông thôn có sự tham gia của cộng đồng (PRA).

Phương pháp đánh giá nông thôn có sự tham gia của cộng đồng (PRA) mô tả các nhóm tiếp cận và các phương pháp nhằm giúp cho người dân địa phương có thể chia sẻ và phát huy các kinh nghiệm sống cũng như giúp họ biết phân tích các điều kiện để lập và thực hiện kế hoạch.
Phương pháp thay đổi hành vi vệ sinh có sự tham gia của công đồng (PHAST) là phương pháp đánh giá sử dụng tranh vẽ, hình ảnh, cho phép cộng đồng đánh giá, khảo sát sâu những vấn đề về cấp nước và vệ sinh môi trường một cách sáng tạo và có trọng tâm. Cách tiếp cận này được đặc biệt thiết kế nhằm cải thiện các lĩnh vực liên quan đến sức khoẻ/vệ sinh, điều kiện vệ sinh cũng như quản lý các công trình cấp nước và vệ sinh cho cộng đồng.

Ngày nay các công cụ của phương pháp có sự tham gia của cộng đồng được điều chỉnh nhằm thích ứng linh hoạt hơn với nhiều lĩnh vực như lập kế hoạch, đánh giá các dự án phát triển... và được gọi là PM (phương pháp có sự tham gia), và các công cụ cũng được cải biến đi thông qua nhiều cuộc nghiên cứu và đánh giá,và nó được gọi là Phương pháp đánh giá có sự tham gia của cộng đồng.


Phương pháp đánh giá có sự tham gia của cộng đồng (MPA)
Được dùng vào công tác đánh giá như một công cụ giúp cho các nhà hoạch định chính sách, những người phụ trách các chương trình cũng như người dân địa phương có thể giám sát tính bền vững của các dịch vụ mà mình là đối tượng hưởng lợi cũng như để duy trì và củng cố các dịch vụ đó. Phương pháp này cho thấy mức độ bình đẳng giữa các hộ nghèo và hộ giàu, giữa phụ nữ và nam giới trong việc tham gia cũng như hưởng lợi từ các dịch vụ đó như thế nào. Đây là nhân tố c bn đem lại sự thành công trong các dự án cấp nước và vệ sinh cộng đồng, đồng thời cho phép thu thập số liệu định lượng có sự giám sát và tham gia của cộng đồng ở cấp làng, xã.

Phương pháp đánh giá có sự tham gia của cộng đồng (MPA) đã được sử dụng như một phương pháp nền tảng để phát huy các nhân tố tích cực khi cộng đồng tham gia vào vào quá trình nghiên cứu và đánh giá. Lịch sử ra đời của MPA cho thấy nó được xây dựng như là một công cụ dùng để tiến hành những đánh giá tham dự về kh năng bền vững và công bằng của hệ thống cấp nước cấp cộng đồng. Phương pháp này đã từng được thử nghiệm trong nghiên cứu ở 88 địa phương của 15 nước trong thời gian 1998-1999.

Những nguyên tắc cơ bản của phương pháp MPA trong các nghiên cứu đánh giá, đó là:
• Đáp ứng nhu cầu của người sử dụng là một vấn đề quan trọng bởi vì xét cho cùng, các dịch vụ cấp nước và vệ sinh, cũng như nhiều loại hình dịch vụ khác trong xã hội, đều hướng vào mục tiêu phục vụ đời sống và nhu cầu của con người. Bởi lẽ các dịch vụ này chỉ có thể phát triển bền vững cũng như có kh năng vưn rộng khi nó đáp ứng được nhu cầu của khách hàng sử dụng. Chính vì vậy khách hàng cần có tiếng nói và sự lựa chọn đối với dịch vụ.
• Bản chất của sự tham gia trong đánh giá là các hộ gia đình trong cộng đồng tự xác định những vấn đề khó khăn cũng như bàn bạc về các giải pháp trong các cuộc thảo luận nhóm với sự trợ giúp của các thành viên nhóm đánh giá.
• Các thành viên tham gia đánh giá tự cho điểm về dịch vụ, do đó, họ có thể nhìn nhận và thảo luận về kết quả đó.
• Kết qủa cho điểm của cộng đồng có thể chuyển hoá vào các thang điểm chuẩn, vì thế kết quả thu được có thể so sánh chéo giữa các cộng đồng, giữa các dự án cũng như giữa các quốc gia.
• Việc tổ chức hội thảo giữa các bên liên quan là cơ hội để dân chúng trong cộng đồng, các lãnh đạo, các tổ chức tài trợ gặp gỡ và cùng thảo luận về những phát hiện từ các cuộc đánh giá có sự tham gia, xác định những vấn đề cơ bản, những cản trở và đưa ra những giải pháp phù hợp.
Những nguyên tắc trên đây cũng chính là những điểm mạnh mà MPA đưa lại khi ứng dụng trong nghiên cứu đánh giá.


Ai là đối tượng sử dụng MPA?
Các thành viên cộng đồng và các tổ chức cộng đồng
Sử dụng vào mục đích gì?
Suy luận và diễn tả nhu cầu đối với dịch vụ của tất cả thành phần trong cộng đồng.
Xác định hoạt động đối với việc tăng cường khả năng bền vững.Rút ngắn khoảng cách sự bất bình đẳng về giới và nghèo đói.Lập kế hoạch, tự giám sát và đánh giá.Thu thập số liệu cơ bản về nhu cầu hiện tại đối với dịch vụ.Đánh giá những nhu cầu trong tương lai của người sử dụng ở tất cả giai đoạn của dự án.
Ai là đối tượng sử dụng MPA?
Chủ nhiệm dự án và Cán bộ dự án
Sử dụng vào mục đích gì?
So sánh sự bền vững và bình đẳng giữa các cộng đồng.Đánh giá tiến trình, đặc biệt về khía cạnh chất lượng thực hiện dự án (ví dụ như khả năng xây dựng) thường là khó hơn nhiều để đo lường.Xác định và đánh giá ảnh hưởng của khía cạnh thể chế tới khả năng bền vững của dự án.
Ai là đối tượng sử dụng MPA?
Các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức tài trợ mở rộng, nhà thiết kế dự án
Sử dụng vào mục đích gì?
Đặt kế hoạch về bền vững. Thiết kế sự bình đẳng (những vấn đề nhạy cảm về giới và nghèo đói) và khả năng bền vững của dự án.Giám sát khả năng bền vững của dịch vụ và sự tác động.

Phương pháp đánh giá nông thôn có sự tham gia của cộng đồng (PRA)
Mô tả các nhóm tiếp cận và các phương pháp nhằm giúp cho người dân địa phương có thể chia sẻ và phát huy các kinh nghiệm sống cũng như giúp họ biết phân tích các điều kiện để lập và thực hiện kế hoạch.

Phương pháp thay đổi hành vi vệ sinh có sự tham gia của công đồng (PHAST)
là phương pháp đánh giá sử dụng tranh vẽ, hình ảnh, cho phép cộng đồng đánh giá, khảo sát sâu những vấn đề về cấp nước và vệ sinh môi trường một cách sáng tạo và có trọng tâm. Cách tiếp cận này được đặc biệt thiết kế nhằm cải thiện các lĩnh vực liên quan đến sức khoẻ/vệ sinh, điều kiện vệ sinh cũng như quản lý các công trình cấp nước và vệ sinh cho cộng đồng.
Ngày nay các công cụ của phương pháp có sự tham gia của cộng đồng được điều chỉnh nhằm thích ứng linh hoạt hơn với nhiều lĩnh vực như lập kế hoạch, đánh giá các dự án phát triển... và được gọi là PM (phương pháp có sự tham gia), và các công cụ cũng được cải biến đi thông qua nhiều cuộc nghiên cứu và đánh giá,và nó được gọi là Phương pháp đánh giá có sự tham gia của cộng đồng.
Phương pháp đánh giá nhanh nông thôn (RRA)
Một trong các phương pháp định tính được giới thiệu từ cuối thập niên 70. Khi đó, người ta sử dụng phương pháp này nhằm phát hiện thông tin môt cách nhanh chóng và chính xác cho những nhận định cũng như đánh giá chương trình phát triển nông thôn. Về khía cạnh xã hội học, các phương pháp RRA ngày càng phát triển nhằm giải quyết sự mâu thuẫn giữa một bên là nguồn tài chính thiếu hụt với một bên là sự cần thiết phi nhanh chóng đưa ra giải pháp cho các vấn đề lớn của xã hội.
Trong những năm gần đây, dựa trên các kinh nghiệm của các nước đang phát triển, RRA đã trở nên có tính tham dự hn, dẫn đến việc xuất hiện một phương pháp mới là phương pháp đánh giá nông thôn có sự tham gia của cộng đồng (PRA).
Theo Adcom